Turntable

Thuật ngữ mâm đĩa than tiếng Anh là Turntable và những chiếc đĩa than lưu trữ nội dung âm nhạc được gọi là Vinyl. Chúng ta sẽ tìm hiểu lần lượt từng chi tiết trên 1 mâm đĩa than cơ bản theo trình tự đánh số trên ảnh minh họa !

1.  Counterweight (tạ đối trọng)

Tạ đối trọng vô cùng quan trọng tác động lực tỳ lên đầu kim, lực tỳ chính xác giúp kim và đĩa không bị nhanh mòn. Tạ đối trọng thường là núm vặn xuôi và ngược chiều kim đồng hồ, nếu chỉnh tạ quá nặng dồn trọng lực ra phía sau khiến đầu kim bị vểnh lênh làm nhảy đĩa hoặc âm thanh sẽ không được sắc nét, ngược lại chỉnh trọng lực dồn quá nhiều vào đầu kim sẽ ảnh hưởng đến kim và nhanh mòn rãnh đĩa khiến đĩa và cả đầu kim nhanh hỏng.

Cần phải tuân thủ đúng thông số kỹ thuật nhà sản xuất đầu kim cho phép lực tỳ bao nhiêu Gram để căn chỉnh lực tì và điều chỉnh tonearm. 

2. Anti Skate (chống trượt ngang)

Trên mâm than nào cũng thường có núm xoay để căn chỉnh độ chống trượt cho cần đĩa than hay còn gọi là tonearm tránh bị kéo mạnh về tâm đĩa khi đĩa đang xoay giúp cho kim tiếp xúc chính xác với 2 cạnh của rãnh đĩa than. Đĩa than Stereo sẽ có 2 rãnh với mỗi bên rãnh là 1 kênh âm thanh trái và phải, nếu không căn chỉnh chuẩn Anti Skate sẽ làm cho kim bị nghiêng 1 bên dẫn đến tình trạng 2 vế âm thanh không cân và nhanh làm hỏng 1 vế của rãnh đĩa than. Chúng ta sẽ căn chỉnh núm chống trượt ngang tương ứng với lực tì của tạ đối trọng lên đầu kim. Một số tonearm dạng thẳng sẽ không có núm chỉnh anti skate mà thường thấy núm này trên các toearm cong dạng chữ S.  

3. Cần Cue lever

Cần Cueing có hầu hết trên các mâm đĩa than cơ bản, nó có nhiệm vụ nâng và hạ kim an toàn bằng cách không cho cần và cartridge đột ngột tiếp xúc với rãnh đĩa mà sẽ thả xuống từ từ cũng như nhấc lên từ từ qua thiết kế của 1 bộ hãm.

4. Bearing

Bearing cho phép cần đĩa (tonearm) xoay quanh 1 trục theo hướng ngang và dọc. 1 tonearm thường có Bearing trục ngang và bearing trục dọc, 1 số tonearm cả 2 trục trên 1. Các bộ mâm cơ bản được chế tạo theo kiểu dynamic balanced bearing với 2 bearing trục dọc và 1 bearing xoay cho trục ngang.

Ở 1 số mâm than đặc biệt đăt tiền như của SAEC hay SNE được thiết kế theo kiểu knife edge bearing đây là bearing được giới thạo Turntable đánh giá cao vì nó tạo ra được âm thanh tinh khiết, trong trẻo . Hãng Teac cũng có bearing dạng knife edge bearing cho âm thanh rất tốt. Cấu tạo của Knife edge bearing là 1 lưỡi dao nằm gọn vào giữa thanh trượt để điều khiển trục dọc có tiếp điểm rất nhỏ và độ ma sát thấp.

5. Tonearm

Tonearm hay được gọi là cần, là bộ phận quan trọng để lắp cho giá đỡ Cartridge và đầu kim tiếp xúc với mặt đĩa than. Có 2 loại cần thẳng và cần chữ S. Tonearm đắt tiền được chế tạo bằng vật liệu nhẹ nhưng siêu cứng để chống rung cho Cartridge đảm bảo cho kim có mặt tiếp xúc chính xác nhất với rãnh đĩa than.

Người chơi đĩa than có nhận xét chung đó là cần thẳng cho âm thanh nhanh và gãy gọn còn càn chữ S chống rung tốt âm thanh nghe ấm và dày.

1 Turntable chất lượng cao thường Tonearm được đúc bằng nhôm cao cấp hơn là vật liệu Carbon hoặc graphite thậm chí là gỗ, không nên mua Turntable có trang bị Tonearam làm từ nhựa hoặc các vật liệu không đảm bảo sẽ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng âm thanh.

6. Platte (mâm xoay)

Mâm xoay có 2 loại cơ bản, 1 loại được gọi direct drive và loại khác là belt drive với mục đích chung là làm cho mâm than khi để đĩa lên cho phép xoay đúng tốc độ, 1 bộ cơ drive tốt là bộ cơ không tạo ra các dao động phụ bởi mô tơ hoặc các chấn động từ bên ngoài. Những bộ mâm tốt thường có trọng lượng rất nặng, có những loại mâm Hi-End trang bị cả chuỗi các quả tạ bên hông để giúp mâm thăng bằng ổn định nhất. Trên Platte cần trang bị thêm tấm lót để khi đĩa than Vinyl nằm ở trên không bị xê dịch hoặc bị tác động của rung chấn, cẩn thận hơn thường người chơi đĩa than sẽ có thêm quả tạ (clamp) đặt ở trung tâm của mâm đè lên đĩa giúp trọng tâm xoay được cân và cũng làm thêm nhiện vụ dằn cho mặt đĩa được bằng phẳng hơn khi đang xoay.

7. Headshell

Headshell là bộ phận được thiết kế nằm ở điểm cuối của cần (tonearm) để nối với cartridge, Headshell có lỗ vặn riêng để gắn cartridge. Có vài loại như loại lỗ khớp loại này phù hợp với nhiều loại cartridge phổ thông, và có loại cố đinh thường tương thích với 1 số loại cartidge chỉ định của riêng các hãng hợp tác với nhau.

8. Cartridge

Có thể nói Cartridge là thành phấn quyết định đến chất lượng âm thanh của mâm đĩa than.

Cartridge có nhiệm vụ tiếp nhận các rung động từ đầu kim quét trên rãnh đĩa Vinyl và chuyển hóa chúng thành tín hiệu điện ở dạng tiền khuếch đại rồi truyền đến Amplifier để khuếch đại thêm sau đó âm thanh sẽ ra loa.

Cartridge là 1 hộp chứa để giữ đầu kim, trong hộp chứa này có các cuộn cảm, và từ tính để biến các rung động của kim đĩa than chuyển nó thành tín hiệu dạng điện. Có 2 dạng chính là MM (moving magnet) và MC là moving coil. Cấu trúc MM luôn thông dụng nhất bới tín hiệu chuyển ra bộ phận Phono Box không cần bổ sung thêm 1 thiết bị phụ nữa đó là bộ Phono Stepup. Mâm đĩa than chơi lâu ngày bộ phận Cartridge sẽ không còn tốt như lúc mới bởi nó chịu ảnh hưởng của sự lão hóa các linh kiện nằm trong Cartridge như các cuộn đồng và nam châm.

9. Stylus

Stylus hay còn được gọi là đầu kim sẽ được gắn cặt lên trên cartridge. Đầu kim có nhiệm vụ dò và chạy theo các rãnh nhấp nhô của đĩa than để tạo ra các rung động của bản ghi âm. Đầu kim được mài nhọn chính xác theo kích thước siêu nhỏ của rãnh đĩa. Có 2 loại kim được mài theo 2 form là elip và đầu tròn với 2 loại đầu kim này âm thanh cũng sẽ có các ảnh hưởng khác nhau. Đầu Elip tiếp xúc sâu hơn và sát hơn với rãnh đĩa chó nên chất âm chi tiết hơn. Đầu kim dạng tròn tiếp xúc ít hơn với rãnh đĩa nên có phần không chi tiết như elip. Để đảm bảo cho đầu kim luôn phát ra âm thanh sắc nét, chi tiết chúng ta cần phải thay nó sau thời gian hoạt động vài nghìn giờ.

Đầu kim stylus được gắn trên cartridge với nhiệm vụ dò trên rãnh âm của đĩa vinyl. Chúng được gia công với kích thước chính xác và vừa vặn với rãnh đĩa. Kim stylus có 2 loại là đầu hình elip và đầu tròn, cho tiếp xúc với rãnh âm khác nhau. Đầu kim elip tiếp xúc sâu và sát hơn với rãnh đĩa nên cho chất âm chi tiết hơn, trong khi đầu kim dạng tròn tiếp xúc ít hơn với rãnh đĩa sẽ làm nó nhạy hơn. Ta sẽ cần phải thay thế đầu kim sau một thời gian sử dụng nhất định (trong khoảng 1.500 ~ 2.000 giờ) để đảm bảo cả chất lượng âm thanh lẫn sự an toàn cho mặt đĩa. Mỗi đĩa than Vinyl thường có độ dài 800 đến 900m nếu nghe thường xuyên chắc chắn kim sẽ mòn nhanh lúc đó ta cần phải thay kim stylus, có những loại stylus đúc chặt trên Cartridge khiến chúng ta phải thay luôn là cả Cartridge tốn kém hơn việc mua riêng stylus.

10. plinth/base

Plinth hay còn gọi là đế đỡ cho toàn bộ cấu trúc của máy phía trên. Đế đỡ plinth thường là các vật liệu nặng giúp cách ly được mọi ảnh hưởng cơ học trên thân máy gây ra.

11. Direct drive motor

Là thiết kế mâm xoay có kết nối trực tiếp với motor nên mâm direct drive sẽ chịu các ảnh hưởng rung động trực tiếp của motor gây ra, với các loại mâm direct drive cần phải có thêm sự đầu tư chân chống rung đặc biệt. Ưu điểm của mâm direct drive là tốc độ khởi động nhanh tức thì không cần thay dây curoa và không cần bảo dưỡng bearing ngoài ra còn cho phép tăng giảm tốc độ qua pitch control thường cho phép -+5%.

12. Chọn tốc độ xoay của mâm

Đĩa than Vinyl thường được sản xuất với 2 loại tốc độ chính là tốc độ 33 vòng / phút và 45 vòng / phút, với tốc độ 45 thời gian của đĩa sẽ nhanh hết hơn đĩa than 33 dù có cùng độ dài rãnh 900m. Hãn hữu có thêm loại đĩa ở tốc độ 78 vòng / phút. Mâm đĩa than cơ bản có 2 nút chọn tốc dộ 33 và 45 người nghe nhạc cần xem tốc độ in trên vỏ đĩa than để chính tốc độ cho chính xác.

13. Chỉnh tốc độ chính xác hơn.

Trên mâm đĩa than direct drive hay có thêm núm hoặc cần gạt chỉnh tốc độ pitch control giúp mâm đĩa xoay chính xác hơn, lý do có núm điều chỉnh này bởi các loại đĩa than Vinyl được đúc với các trọng lượng không đông nhất chính vì vậy sẽ sảy ra trường hợp đĩa nhẹ quá khiến motor tải ít và ảnh hưởng đến vòng xoay nhanh hơn và ngược lại. Núm pitch control sẽ giúp người yêu âm thanh chỉnh sao cho tốc độ xoay của mâm ở mức sai số ít nhất có thể.

14. Nút tắt và bật

Quá rõ ràng rồi nút này không thể thiếu được trên bất cứ thiết bị điện tử nào từ cổ chí kim...

15. Kết luận:

Người chơi Turntable mâm đĩa than tùy điều kiện kinh tế chọn cho mình cách chơi nào cho hợp lý nhất bởi Turntable sẽ có nhiều các option khác nhau để chọn lựa và tất nhiên là thay đổi hẳn cách chơi cũng như hiệu quả mang lại.

Phổ thông nhất và chi phí ít đó là chọn các mâm than có kim MM và có bộ cơ theo dạng direct drive. Kinh phí không phải nghĩ ngợi nên chọn kim MC với việc bổ sung thêm thiết bị Step-up và thường bộ cơ belt drive cũng hay được sản xuất cho các mâm than đắt tiền bởi nó có nhiều ưu điểm ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh.

Nguồn: Vinhstudio

Một số mẫu mâm đĩa than của hãng Victrola USA có giá hợp lý cho người mới tập chơi đĩa than Vinyl