Tìm hiểu cách Ampli đèn và Ampli bán dẫn tạo ra hài âm

So sánh Ampli đèn và Ampli bán dẫn trong cách tạo hài âm

Vì sao Ampli đèn nghe ấm còn Ampli bán dẫn nghe sạch nhưng đôi khi hơi lạnh?

Trong thế giới âm thanh Ampli đèn và Ampli bán dẫn luôn là hai trường phái được đem ra so sánh. Ampli đèn được yêu thích bởi chất âm ấm áp, mềm mại và giàu cảm xúc trong khi Ampli bán dẫn lại chinh phục người nghe nhờ độ sạch, chính xác và sức mạnh vượt trội.

Sự khác biệt này không chỉ nằm ở linh kiện hay thiết kế mạch mà bắt nguồn từ cách 2 loại Ampli tạo ra hài âm trong quá trình khuếch đại tín hiệu. Hài âm thuật ngữ tiếng Anh là "harmonic distortion" không phải là điều gì tiêu cực, ở Ampli đèn chúng đóng vai trò như một “gia vị ngọt ngào” khiến âm thanh dễ nghe và giàu nhạc tính. Ngược lại hài âm của Ampli bán dẫn nếu không được kiểm soát tốt có thể trở nên “gắt”, khiến âm thanh sạch nhưng đôi khi hơi lạnh.

Việc hiểu rõ cách từng loại Ampli tạo hài âm sẽ giúp người chơi hình dung rõ hơn vì sao đặc tính âm thanh của chúng lại khác biệt để lựa chọn được thiết bị phù hợp với gu thưởng thức của mình. 

Sự khác biệt trong nguyên lý tạo âm giữa Ampli đèn và Ampli bán dẫn

Sự khác biệt lớn nhất giữa Ampli đèn và Ampli bán dẫn bắt nguồn ngay từ nguyên lý tạo âm của 2 loại linh kiện. Ampli đèn hoạt động dựa trên sự chuyển động của Electron trong môi trường chân không nơi đường đặc tuyến khuếch đại của bóng đèn luôn cong mềm và có độ phi tuyến tự nhiên. Chính đặc tính này khiến Ampli đèn tự sinh ra các hài âm bậc 2 và bậc 3 một cách mềm mại và nhạc tính tạo nên chất âm ấm áp và giàu cảm xúc đặc trưng.

Trong khi đó Ampli bán dẫn sử dụng Transistor như BJT hoặc MOSFET vốn được thiết kế để hoạt động tuyến tính và chính xác nhất có thể. Vì vậy hài âm bậc 2 và bậc 3 xuất hiện rất ít. Khi Ampli bán dẫn bị méo dạng méo thường sinh ra các hài âm bậc cao hơn như bậc 5, bậc 7 hay bậc 9, những bậc này nằm xa nốt gốc và khiến tai người cảm nhận là chói và sắc và không thuận tai. Đây chính là điểm quan trọng quyết định sự khác biệt về chất âm giữa 2 loại Ampli "đèn thì ấm và dịu, còn bán dẫn thì sạch nhưng đôi khi hơi lạnh."

Harmonic bậc 2 và 3 trên Ampli đèn vượt trội hoàn toàn

Hài âm bậc 2 và bậc 3 được xem là 2 loại hài âm gần gũi với âm nhạc nhất bởi bậc 2 tạo ra quãng tám êm ái còn bậc 3 tạo ra quãng năm hài hòa và rất quen thuộc với tai người.

Xem thêm: Hài Âm Là Gì 

Ampli đèn có khả năng sinh ra 2 dạng hài âm này một cách tự nhiên nhờ đặc tuyến phi tuyến mềm mại của bóng đèn và sự cộng hưởng của biến áp xuất âm từ đó tạo nên chất âm ấm áp, mềm mại, dày dặn và mượt mà, giàu cảm xúc điều mà người chơi Audio vẫn thường gọi là “chất đèn”. Trong khi đó Ampli bán dẫn gần như không tạo ra 2 loại hài âm dễ nghe này, bản chất của Transistor được thiết kế để hoạt động tuyến tính nên mọi dạng méo đều bị triệt tiêu tối đa. Điều này mang lại âm thanh rất sạch, rõ và chi tiết, nhưng đôi khi lại khiến chất âm hơi lạnh hoặc khô vì thiếu đi những hài âm bậc thấp vốn làm cho âm nhạc trở nên tình cảm và tự nhiên hơn. Chính sự đối lập trong cách sinh ra hài âm (harmonic) khiến Ampli đèn và Ampli bán dẫn có cá tính âm thanh hoàn toàn khác nhau. 

Cách Ampli bán dẫn sinh ra các hài âm bậc cao khi bị méo

Ở Ampli bán dẫn Transistor có đặc tuyến khuếch đại rất sắc và gần như không cong nên khi tín hiệu vượt quá ngưỡng mà linh kiện có thể xử lý dạng sóng sẽ bị cắt đỉnh, làm phẳng phần đầu và đuôi của sóng âm. Chính quá trình cắt sóng này khiến Ampli bán dẫn sinh ra nhiều hài âm bậc cao như bậc 5, bậc 7 hay bậc 9 những bậc nằm rất xa nốt gốc và hoàn toàn không quen thuộc với tai người. Khi các hài âm bậc cao xuất hiện với lượng lớn, âm thanh trở nên gắt, chói, nghe mệt và thiếu tự nhiên. Đây là lý do khi Ampli bán dẫn thiết kế chưa tối ưu hoặc hoạt động trong tình trạng quá tải tiếng của nó dễ tạo cảm giác “sắc” tai và kém nhạc tính hơn so với Ampli đèn vốn sinh ra chủ yếu hài âm bậc thấp. 

Sự khác biệt trong cấu trúc mạch giữa Ampli đèn và Ampli bán dẫn

Sự khác biệt về cấu trúc mạch cũng góp phần tạo nên 2 kiểu chất âm rất khác nhau giữa Ampli đèn và Ampli bán dẫn. Ở Ampli đèn đặc biệt trong các mạch Class A hoặc Single Ended Triode (SET) luôn tồn tại một lượng méo tiếng mềm tự nhiên do cách bóng đèn hoạt động theo đặc tuyến cong và không có sự can thiệp quá mạnh của mạch hồi tiếp. Vì hồi tiếp âm trong các Ampli đèn thường thấp, những hài âm bậc 2 và bậc 3 đặc trưng được giữ lại gần như nguyên vẹn tạo nên chất âm ấm áp và giàu nhạc tính.

>>>>> Tham khảo: Ampli Đèn Cayin Chính Hãng Giá Tốt Tại Vinhstudio <<<<<

Ngược lại Ampli bán dẫn thường sử dụng hồi tiếp âm với mức độ rất cao nhằm giảm méo, tăng độ chính xác và mở rộng công suất. Mặc dù điều này giúp tín hiệu sạch và chính xác hơn, hồi tiếp quá mạnh lại có thể khiến âm thanh trở nên thiếu tự nhiên, làm mất đi các hài âm đẹp và thậm chí sinh ra các dạng méo bậc cao khi Ampli bị quá tải. Đây là lý do nhiều hãng Ampli bán dẫn cao cấp phải thiết kế mạch cực kỳ tinh vi nhằm cân bằng giữa sự chính xác về kỹ thuật và cảm xúc âm nhạc đồng thời tránh tạo ra thứ tiếng “khô lạnh” thường thấy ở những thiết kế hồi tiếp quá mức. 

So sánh tổng hợp: Ampli đèn và Ampli bán dẫn

Khi nhìn vào đặc tính hài âm và kiểu méo mà mỗi loại Ampli tạo ra ta dễ dàng thấy Ampli đèn và Ampli bán dẫn là 2 thế giới âm thanh rất khác nhau. Ampli đèn nổi bật bởi khả năng sinh ra nhiều hài âm bậc 2 và tạo ra hài âm bậc 3 một cách mềm mại, khiến dạng méo của nó trở nên tròn trịa, êm và cực kỳ dễ nghe. Nhờ đó Ampli đèn mang lại chất âm ấm áp, dày dặn và ngọt ngào phù hợp với Vocal, Jazz, nhạc Vàng hay Acoustic những thể loại cần sự truyền cảm và độ mượt. Điểm hạn chế của Ampli đèn là công suất thấp nên việc kéo các loa nặng hoặc loa có độ nhạy thấp thường gặp khó khăn. 

Trong khi đó Ampli bán dẫn lại thể hiện một cá tính hoàn toàn khác. Do thiết kế tuyến tính và mức hồi tiếp âm cao Ampli bán dẫn gần như không sinh ra hài âm bậc 2 và bậc 3 ở mức dễ nghe nhưng khi xảy ra méo chúng dễ tạo ra các hài âm bậc cao khiến tiếng trở nên gắt và sắc nếu vượt ngưỡng hoạt động lý tưởng. Bù lại Ampli bán dẫn cho chất âm sạch, mạnh và chi tiết phù hợp với các cặp loa khó kéo, không gian lớn hoặc các thể loại nhạc mạnh cần tốc độ và sự kiểm soát. Mặc dù chính xác về mặt âm học nhưng Ampli bán dẫn đôi khi đem lại cảm giác hơi lạnh hoặc khô vì thiếu các hài âm bậc thấp làm mềm âm nhạc. 

>>>>> Tham Khảo: Ampli Nghe Nhạc Cambridge Audio Chính Hãng Bán Chạy Tại Vinhstudio <<<<<

Vì sao Ampli đèn được cho cảm giác nhiều “nhạc tính”?

Ampli đèn luôn được xem là “nhạc tính” bởi cách nó tái tạo âm thanh rất gần gũi và giàu cảm xúc. Nhạc tính ấy bắt nguồn từ lượng hài âm bậc 2 mà Ampli đèn sinh ra giúp giọng hát trở nên ấm áp và ngọt hơn cùng với hài âm bậc 3 tạo độ dày và độ lực tự nhiên cho nhạc cụ. Dải cao của Ampli đèn cũng mềm hơn tránh được sự sắc lạnh thường gặp ở những hệ thống quá tuyến tính.

Sóng âm từ Ampli đèn không bao giờ bị cắt gắt hay vuông hóa nhờ đó âm thanh giữ được sự tròn trịa và liền lạc. Bên cạnh đó biến áp xuất âm của Ampli đèn tạo nên những cộng hưởng nhẹ theo quy luật vật lý tự nhiên, khiến âm nhạc có chiều sâu và cảm giác giống trình diễn live hơn. Tất cả những yếu tố này hòa lại tạo thành thứ chất âm mà người chơi Audio gọi là “nhạc tính”: ấm, thật, có hồn và rất dễ chạm vào cảm xúc người nghe. 

Vì sao Ampli bán dẫn được đánh giá mạnh mẽ và  chính xác?

Ampli bán dẫn được xem là “chính xác” vì chúng hoạt động với độ tuyến tính rất cao độ méo cực thấp và đáp tuyến tần số gần như phẳng tuyệt đối, tái tạo tín hiệu đúng với bản thu mà không thêm vào các hài âm mang tính “màu sắc” như Ampli đèn.

Nhờ khả năng kiểm soát tốt đặc biệt ở dải trầm Ampli bán dẫn thường phù hợp với những đôi loa công suất lớn, độ nhạy thấp hoặc cần tốc độ và lực đánh mạnh. Tuy nhiên chính sự chính xác tuyệt đối này đôi khi khiến âm thanh thiếu đi phần “gia vị” mềm mại, ấm áp và giàu cảm xúc mà Ampli đèn mang lại.

Vì thế Ampli bán dẫn tuy mạnh mẽ và chuẩn mực về mặt kỹ thuật nhưng vẫn có thể tạo cảm giác hơi lạnh hoặc khô trong một số hệ thống âm thanh. 

Kết luận

Ampli đèn và Ampli bán dẫn mỗi loại đều mang một cá tính âm thanh riêng biệt, bắt nguồn từ cách chúng tạo ra hài âm trong quá trình khuếch đại. Ampli đèn sinh ra nhiều hài âm bậc 2 và bậc 3 những bậc hài gần gũi nhất với âm nhạc nên tiếng luôn ấm, mềm, dễ chịu và giàu cảm xúc.

Ngược lại Ampli bán dẫn khi bị méo thường tạo ra các hài âm bậc cao khiến âm thanh sạch, mạnh và chính xác nhưng đôi khi hơi lạnh hoặc khô nếu hệ thống không được phối ghép hợp lý. Vì thế Ampli đèn hấp dẫn người nghe bởi sự truyền cảm và mượt mà trong khi Ampli bán dẫn lại chinh phục bằng độ chính xác và sức mạnh.

Không có loại nào vượt trội tuyệt đối điều quan trọng là người chơi chọn được chất âm phù hợp với gu thưởng thức và phối hợp đúng với đôi loa đang sử dụng để khai thác tối đa ưu điểm của từng công nghệ. 

Theo Vinhstudio