Vì sao Ampli đèn phải có biến thế xuất âm?

Vì sao Ampli đèn phải có biến áp xuất âm? Giải thích dễ hiểu nhất cho người chơi Audio

Trong Ampli đèn có 1 linh kiện quan trọng đến mức gần như quyết định một nửa chất âm của toàn bộ thiết kế đó là biến áp xuất âm (Output Transformer). Những ai chơi Ampli đèn lâu năm đều quen thuộc với câu nói “muốn biết Ampli đèn hay hay không, cứ nhìn biến áp xuất âm là đoán được một nửa” và điều này hoàn toàn không phải nói quá.

Lý do là bóng đèn hoạt động ở điện áp rất cao nhưng dòng lại rất nhỏ trong khi loa cần điện áp thấp và dòng mạnh để tạo ra lực đẩy màng loa. Biến áp xuất âm chính là cầu nối giúp “dịch” năng lượng từ bóng đèn sang dạng mà loa có thể sử dụng được. Nếu không có biến áp xuất âm bóng đèn dù hay đến đâu cũng không thể kéo loa, âm Trầm sẽ gần như biến mất và toàn hệ thống không thể vận hành đúng cách.

Điều thú vị là ngoài nhiệm vụ kỹ thuật thuần túy biến áp xuất âm còn tạo ra dấu ấn âm thanh riêng nhờ hiện tượng bão hòa từ, cộng hưởng và đặc tính vật liệu của lõi thép góp phần tạo nên chất âm ấm, dày và giàu nhạc tính mà Ampli đèn vẫn luôn nổi tiếng.

Đây chính là lý do Ampli bán dẫn không cần biến áp xuất âm còn Ampli đèn thì bắt buộc phải có và chất lượng của biến áp có thể quyết định rất lớn đến sự thành công của toàn bộ Ampli.

Vì điện trở của Bóng đèn và Loa chênh nhau quá lớn

Lý do quan trọng nhất khiến Ampli đèn bắt buộc phải dùng biến áp xuất âm nằm ở sự chênh lệch rất lớn giữa trở kháng của bóng đèn và trở kháng của loa. Bóng đèn hoạt động với trở kháng rất cao thường từ vài nghìn đến vài chục nghìn Ohm, trong khi loa chỉ có trở kháng 4 đến 8 ohm. Nếu nối trực tiếp bóng đèn vào loa, công suất gần như bằng không dải trầm gần như biến mất, méo tiếng tăng cực mạnh và bóng đèn hoàn toàn không thể “đẩy” nổi màng loa.

Chính vì vậy biến áp xuất âm đóng vai trò chuyển trở kháng cao của bóng đèn xuống mức thấp phù hợp để loa có thể nhận năng lượng và hoạt động đúng. Nói một cách thật đơn giản nếu không có biến áp xuất âm, bóng đèn dù hay đến đâu cũng không thể điều khiển loa và Ampli đèn sẽ không thể hoạt động đúng chức năng của nó. 

Biến áp xuất âm giúp Ampli đèn truyền công suất hiệu quả sang loa

Nếu không có sự ghép trở kháng phần lớn công suất của bóng đèn sẽ bị thất thoát và loa gần như không thể phát ra âm lượng đủ lớn. Nhờ biến áp xuất âm, năng lượng từ bóng đèn được truyền sang loa một cách hiệu quả giúp Ampli đèn khai thác tối đa từng Watt công suất ít ỏi của mình.

Đây là lý do chỉ với 3W hay 8W một Ampli đèn vẫn có thể kéo loa độ nhạy cao một cách ngọt ngào và đầy đủ năng lượng.

Biến áp xuất âm không chỉ làm nhiệm vụ “chuyển” trở kháng cho phù hợp mà còn giúp toàn bộ công suất của bóng đèn được sử dụng đúng chỗ, đảm bảo âm thanh thoát, trong và đủ lực dù Ampli đèn có công suất thấp đến đâu.

Biến áp giữ lại dải trầm cho Ampli đèn

Một trong những vai trò quan trọng nhất của biến áp xuất âm là giúp Ampli đèn giữ được dải trầm. Nếu không có biến áp Ampli đèn gần như sẽ mất sạch Bass, bởi bản thân bóng đèn không thể cung cấp dòng điện đủ mạnh ở tần số thấp trong khi loa lại cần rất nhiều lực để đẩy màng loa ở vùng trầm. Biến áp xuất âm lúc này hoạt động như một “bộ khuếch đại cơ học”, vừa tăng dòng vừa giảm trở kháng giúp loa dao động dễ dàng hơn ở những tần số thấp. Nhờ cơ chế này Ampli đèn mới có thể tái tạo dải trầm tròn, mềm và dày, mang màu âm ấm áp đặc trưng của Analog. Nếu Ampli đèn không có biến áp xuất âm dải trầm gần như sẽ biến mất hoàn toàn và âm thanh trở nên mỏng, thiếu lực và không thể nghe đúng chất.

Biến áp tạo ra màu âm rất đặc trưng

Một trong những lý do khiến Audiophile yêu Ampli đèn chính là màu âm mà biến áp xuất âm mang lại. Biến áp không chỉ đảm nhiệm việc ghép trở kháng giữa bóng đèn và loa, mà còn tạo ra hàng loạt hiệu ứng âm học có tính “màu sắc” rất dễ chịu. Khi hoạt động, lõi thép của biến áp tạo ra độ bão hòa từ, sinh ra dạng méo mềm và tự nhiên, đồng thời tạo roll-off nhẹ ở dải cao giúp âm không chói, không sắc cạnh. Bên cạnh đó biến áp còn có những cộng hưởng đặc trưng ở dải trung và giúp hình thành các hài âm đẹp đặc biệt là hài âm bậc 2 và bậc 3, vốn rất hợp tai người.

Tất cả yếu tố này hòa lại làm cho Ampli đèn có chất âm ấm, mềm, mượt và giàu nhạc tính, mang một “cái hồn” mà Ampli bán dẫn khó tái tạo. Chính biến áp xuất âm là linh kiện khiến Ampli đèn trở nên độc đáo, khác biệt và được yêu thích trong giới người chơi âm thanh Analog.

Biến Áp Xuất Âm Thương Hiệu Tamura Nhật Bản Nổi Tiếng Chất Lượng Hay

Biến áp xuất âm quyết định gần 50% chất âm của Ampli đèn

Nói rằng biến áp xuất âm quyết định một nửa chất âm của Ampli đèn hoàn toàn không phải là lời nói quá. Trong một Ampli đèn, bóng góp khoảng 30% màu âm, mạch thiết kế chiếm khoảng 20%, còn lại gần một nửa phụ thuộc trực tiếp vào biến áp. Lý do rất rõ ràng chính biến áp quyết định dải tần mở rộng đến đâu, độ sâu sân khấu, độ động, khả năng tái tạo dải trầm, mức độ thoáng mở của âm thanh và cả phổ hài âm đặc trưng của Ampli.

Nói cách khác, màu âm của Ampli đèn “đẹp hay chưa” phần lớn được định hình ngay tại biến áp xuất âm. Vì vậy những Ampli đèn cao cấp thường đầu tư rất mạnh vào biến áp kích thước lớn, quấn tay tỉ mỉ, dùng những loại lõi đặc biệt như Amorphous, Permalloy hay lõi sắt từ chất lượng cao. Có những trường hợp giá trị của biến áp còn đắt hơn cả bộ bóng bởi chính nó quyết định tiếng Bass sâu đến đâu, dải trung giàu cảm xúc cỡ nào và hài âm có mềm, mượt, ngọt đúng chất Analog hay không. 

Vì sao Ampli bán dẫn không cần biến áp xuất âm?

Ampli bán dẫn không cần biến áp xuất âm vì Transistor vốn có trở kháng thấp và khả năng cung cấp dòng rất mạnh, cho phép nối trực tiếp với loa mà không gặp vấn đề về ghép trở kháng như bóng đèn. Nhờ đó Ampli bán dẫn đạt công suất cao, kiểm soát Bass tốt, thiết kế gọn và giá thành cũng thấp hơn so với Ampli đèn. Tuy nhiên, chính việc không sử dụng biến áp khiến Ampli bán dẫn thiếu đi phần “màu âm” đặc trưng mà biến áp mang lại cho Ampli đèn. Không có bão hòa từ hay cộng hưởng tự nhiên của biến áp, Ampli bán dẫn tạo ra ít hài âm đẹp hơn, dải cao thường sắc nét và chất âm thiên nhiều về kỹ thuật, độ chính xác hơn là cảm xúc. Trong khi Ampli đèn ghi dấu ấn nhờ biến áp xuất âm, Ampli bán dẫn lại dựa vào sự tuyến tính và sức mạnh của Transistor mỗi loại mang một bản sắc hoàn toàn khác nhau.

Biến áp tốt khác biến áp dở như thế nào?

Sự khác biệt giữa một biến áp xuất âm tốt và một biến áp dở có thể thay đổi toàn bộ chất âm của Ampli đèn thậm chí còn rõ rệt hơn cả việc thay bóng. Một biến áp tốt cho dải trầm sâu nhưng không ù, trung âm dày và giàu hồn, dải cao mượt mà mà không hề chói, sân khấu thoáng mở và âm hình rõ ràng đặc biệt, nó giữ được những hài âm đẹp giúp âm thanh giàu cảm xúc.

Ngược lại biến áp dở sẽ khiến Bass trở nên đuối hoặc bùng nhùng, trung âm mỏng, dải cao chói hoặc cụt, âm thanh bị bó và xuất hiện những dạng méo khó chịu. Chính vì thế cùng 1 bóng 300B nhưng chỉ cần thay biến áp xuất âm chất âm đã có thể thay đổi hoàn toàn cho thấy vai trò mang tính quyết định của biến áp trong Ampli đèn. 

Tóm tắt siêu dễ hiểu: Vì sao Ampli đèn phải có biến áp xuất âm?

Ampli đèn bắt buộc phải có biến áp xuất âm vì đây là linh kiện duy nhất có thể ghép trở kháng từ mức rất cao của bóng đèn xuống mức 4 đến 8 ohm phù hợp với loa giúp truyền công suất tối đa và tránh thất thoát năng lượng. Nhờ biến áp xuất âm mà Ampli đèn giữ được dải trầm không bị mất, tái tạo Bass đầy và mềm, đồng thời tạo nên màu âm ấm, ngọt, mượt đặc trưng của Analog.

Biến áp còn sinh ra những hài âm đẹp mang lại sự nhạc tính khiến Ampli đèn trở nên quyến rũ. Vai trò của biến áp quan trọng đến mức nó quyết định gần một nửa chất âm của Ampli đèn.

Nói thật ngắn gọn nếu không có biến áp xuất âm Ampli đèn không thể kéo loa và cũng không thể có được chất âm đặc trưng mà người chơi Audio yêu thích.

Theo Vinhstudio